Podstawa programowa i programy nauczania
I. Podstawa programowa
1. Reforma 26. Kompas jutra. Projekt podstawy programowej od roku szkolnego 2026/27
Ministerstwo Edukacji Narodowej pracuje nad reformą edukacji, która wejdzie w życie w 2026 roku. Podstawowe informacje o reformie znajdują się na stronie MEN.
W zakładce nauczyciel/ nauczycielka znajdują się podstawowe informacje o propozycjach zmian podstaw programowych
Szczegółowe informacje dotyczące planowanych zmian znajdują się na stronie Instytutu Badań Edukacyjnych, któremu Ministerstwo zleciło opracowanie projektów nowych podstaw programowych.
Instytut bardzo szczegółowo opisuje cały proces prac nad projektami, kierunki zmian w podstawach, informuje o wysłuchaniach publicznych oraz o webinarach, podczas których eksperci szczegółowo opowiedzieli o przebiegu prac związanych z reformą edukacji oraz kierunkach zmian w podstawach programowych.
Dnia 10 września 2025 odbył się webinar poświęcony podstawie programowej do nauczania języka mniejszości narodowej lub etnicznej.
Projekt podstawy programowej do nauczania języka mniejszości narodowej lub etnicznej został opublikowany na stronie IBE.
Wdrożenie nowych podstaw programowych jest uzależnione od prac legislacyjnych nad ustawą Prawo Oświatowe. W listopadzie 2025 Sejmowa Komisja Edukacji poparła projekt nowelizacji ustawy. Przeciwko nowelizacji była opozycja. O pracach legislacyjnych informuje Portal Samorządowy.
Podstawy są planowane do sukcesywnego wdrożenia począwszy od rokuszkolnego 2026/2027 w wychowaniu przedszkolnym, w klasach I i IV szkoły podstawowej. Wdrożenie zmienionej podstawy programowej dla klas I szkół ponadpodstawowych jest planowane od roku szkolnego 2027/2028.
W MEN trwają dalsze prace nad zmianą ustawy Prawo Oświatowe.
2. Aktualne podstawy programowe dla języka niemieckiego jako języka mniejszości w szkole obowiązujące od roku szkolnego 2024/25
W przypadku języka niemieckiego w polskim systemie oświaty należy rozróżniać pomiędzy nauczaniem języka obcego a nauczaniem języka mniejszości narodowej. Dla obu tych przedmiotów Ministerstwo Edukacji określiło odrębną podstawę programową i odrębne wymagania dla każdego etapu edukacyjnego.
Podstawa programowa dla języka mniejszości:
➢ dla przedszkoli, szkół podstawowych, i szkół branżowych I stopnia zawarte są w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 czerwca 2024 r. (Dz.U. 2024 poz. 996)
Podstawa programowa jest również dostępna na stronie: podstawaprogramowa.pl
➢ dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia zawarte są w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 czerwca 2024 r. (Dz.U. 2024 poz. 1019)
3. Proces zmian w podstawie programowej dla języka niemieckiego jako języka mniejszości w szkole w roku 2024
Od 12 lutego 2024 roku trwały prekonsultacje zmiany podstawy programowej kształcenia ogólnego. Konsultacje trwały do 19 lutego 2024 roku. Konsultacjom zostały poddane m.in. zmiany w podstawie programowej do nauczania języka mniejszości. Ministerstwo Edukacji przygotowało projekty rozporządzeń w tej sprawie. W kwietniu 2024 roku projekty trafiły do konsultacji społecznych i uzgodnień międzyresortowych. Związek Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych (ZNSSK) skierował 17 maja 2024 r. pismo do wiceministra edukacji Katarzyny Lubnauer w sprawie projektu podstawy, na które przyszła odpowiedź od Pani Małgorzaty Szybalskiej, Dyrektor Departamentu Kształcenia Ogólnego i Transformacji Cyfrowej w Ministerstwie Edukacji Narodowej, w której odniesiono się do poszczególnych punktów pisma.
W czerwcu 2024 zmienione podstawy programowe zostały podpisane przez Panią Minister Edukacji.
Ministerstwo informuje na stronie internetowej: „Nowa, zawężona podstawa programowa będzie obowiązywać w okresie przejściowym od roku szkolnego 2024/2025. W tym czasie eksperci będą pracować nad kompleksową reformą programową. Całościowa, nowa podstawa programowa wejdzie w życie 2 lata później – od 1 września 2026/2027 w szkole podstawowej, od roku szkolnego 2028/2029 do szkół ponadpodstawowych.”
4. Podstawa programowa dla języka niemieckiego jako języka mniejszości w szkole w latach 2022-2024
W 2022 roku trwały w Ministerstwie Edukacji i Nauki prace nad projektem rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie podstawy programowej do nauczania tylko języka niemieckiego jako języka mniejszości. Projekt podstawy był opiniowany m.in. przez Związek Niemieckich Stowarzyszeń w Polsce, który wydał krytyczne stanowisko w sprawie nowej podstawy programowej.
W sierpniu 2022 r. Ministerstwo Edukacji i Nauki opublikowało raport z przeprowadzonych konsultacji publicznych i opiniowania projektu rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki zmieniającego rozporządzenie w sprawie podstawy programowej dla nauczania języka niemieckiego jako języka mniejszości. Ministerstwo odniosło się w nim do krytycznego stanowiska Zarządu ZNSSK w Polsce odnośnie projektu nowej podstawy programowej. Główną konkluzją raportu i uzasadnienia dla ministerialnego projektu rozporządzenia w sprawie nowej podstawy programowej było stwierdzenie, że ograniczony zakres treści nauczania języka niemieckiego jako języka mniejszości jest konsekwencją zmian już wprowadzonych rozporządzeniem Ministra Edukacji i Nauki z dnia 4 lutego 2022 r. Z raportem można zapoznać się na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji.
Podstawa programowa dla języka niemieckiego jako języka mniejszości narodowej została zmieniona w wyniku redukcji godzin nauczania z 3 do 1 godziny tygodniowo.
Dnia 1 sierpnia 2022 r. ukazało się rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego.
II. Program nauczania
Programy nauczania są dopuszczane do użytku w danej szkole przez dyrektora szkoły na wniosek nauczyciela lub nauczycieli. Określone w podstawie programowej cele, treści oraz szczegółowe wymagania odnośnie nauczania języka mniejszości i języka regionalnego oraz własnej historii i kultury stanowią materiał wyjściowy do opracowywania przez nauczycieli programów nauczania.
Nauczyciel może:
- samodzielnie (bądź jako współautor) opracować program,
- wybrać program innego autora,
- wybrać program innego autora i wprowadzić do niego własne modyfikacje
Program powinien być dostosowany do potrzeb i możliwości uczniów danej szkoły. Każda z wybranych przez nauczyciela dróg wymaga dokładnej analizy podstawy programowej, ponieważ rozporządzenie określa jasno warunki, jakie powinien spełniać wybrany czy też opracowany program nauczania:
- zgodność z podstawą programową,
- poprawność merytoryczną i dydaktyczną,
- umożliwienie indywidualizacji w zależności od potrzeb i możliwości uczniów oraz warunków, w jakich program będzie realizowany.
Programy nauczania przygotowywane przez Niemieckie Towarzystwo Oświatowe:
Na stronie internetowej Niemieckiego Towarzystwa Oświatowego w Opolu są dostępne przykładowe programy nauczania dla klas 1-3 oraz 4-6 SP.
Szczegółowych informacji udziela:
Niemieckie Towarzystwo Oświatowe
ul. M. Konopnickiej 6 (IV piętro)
45-004 Opole
E-Mail: dbg@bildung.pl
III. Język mniejszości w przedszkolu
Nauczyciel języka mniejszości realizuje program wychowania przedszkolnego, nie istnieje osobny program do nauczania języka mniejszości.
Zgodnie z „Podstawą programową wychowania przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego” (Zadania przedszkola – punkt 16 oraz Poznawczy obszar rozwoju dziecka. Dziecko przygotowane do podjęcia nauki w szkole – punkt 22) w przedszkolu mogą być organizowane zajęcia z języka mniejszości. Dzieci uczą się języka w trakcie codziennych prostych zajęć, zabawy, śpiewania piosenek, czy uczenia się wierszyków. Elementy języka mniejszości są wprowadzane albo przez nauczyciela dochodzącego, albo przez nauczyciela dwujęzycznego pracującego codziennie z dziećmi. Nauczyciel wybiera treści, które będzie omawiał w języku mniejszości.
IV. Oferta edukacyjna programu Niwki na rok 2025
Opolskie Centrum Edukacji przygotowało w ramach Programu Niwki specjalną ofertę doskonalenia dla nauczycieli związaną z organizacją nauczania języka niemieckiego jako języka mniejszości narodowej.
Rekrutacja na szkolenia (zarówno w formie online, jak i stacjonarnej) będzie odbywała się na bieżąco, a szczegóły dot. poszczególnych form szkoleniowych i karty zgłoszenia będą zamieszczane na stronie Opolskiego Centrum Edukacji w zakładce Najbliższe szkolenia-zapisy. Informacje o aktualnych wydarzeniach będą zamieszczane również na stronie Programu Niwki.
Informacji na temat Programu Niwki udziela:
Pani Izabela Szczepańska
Opolskie Centrum Edukacji
ul. Głogowska 27, 45-315 Opole
tel. 77 404 7588, kom. 786 954 402
——-
Dodatkowe informacje można znaleźć m.in. na stronie Ośrodka Rozwoju Edukacji oraz Portalu Oświatowego.
Przykładowe programy nauczania historii własnej i kultury Regionalnego Centrum Rozwoju Edukacji (Program Niwki) oraz Niemieckiego Towarzystwa Oświatowego.
