15 lat obowiązywania Europejskiej Karty Języków Regionalnych lub Mniejszościowych
Europa jest kontynentem różnorodności regionów, tradycji, mentalności, religii i języków. Różne spojrzenia na heterogeniczność i sposoby radzenia sobie z nią, jak i tego skutki silnie kształtują obraz Europy i jej historię.
Zanik języków regionalnych lub mniejszościowych w Europie XX wieku był powodem, dla którego Rada Europy w latach 80. zajęła się kwestią liczby języków, warunkami ich używania oraz prawami użytkowników języków. Rada Europy poszukiwała konkretnych środków służących zachowaniu i promowaniu lokalnego użycia języków mniejszości. Po latach debat i prac grupy ekspertów powstał prawnomiędzynarodowy, regionalny i wielostronny traktat. Europejska Karta Języków Regionalnych lub Mniejszościowych została sporządzona w Strasburgu w 1992 roku i została przedłożona do podpisana przez państwa członkowskie Rady Europy.
Rzeczpospolita Polska podpisała Kartę 12 maja 2003 roku, ale ratyfikowała ją dopiero kilka lat później. Karta weszła w życie w Polsce 1 czerwca 2009 r. Po uzyskaniu mocy prawnej tekst Karty jest wiążący dla państwa członkowskiego w zakresie, w jakim go ratyfikowało.
Karta tworzy podstawę, na której należy budować konsensus wewnątrz państwa pomiędzy wspólnotami posługującymi się językami regionalnym i mniejszościowymi, a administracją publiczną. Karta jest bardzo ważna dla działalności wszystkich mniejszości narodowych w Polsce i Europie, bo daje odpowiednie gwarancje oraz konkretne wytyczne ochrony i rozwoju języka mniejszości oraz pomaga państwu wypracować normy i zasady, którymi może wspierać ochronę tych języków.
W związku z cyklicznym procesem monitorowania realizacji Karty prowadzonym przez Radę Europy oraz w obliczu ustaleń i zaleceń Komitetu Ministrów Rady Europy, a zwłaszcza powtarzających się zaleceń poprawy sytuacji języka niemieckiego jako języka mniejszości, Związek Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce opracował w 2021 roku pisemne stanowisko zawierające uwagi i postulaty dotyczące realizacji postanowień Karty przez stronę polską z punktu widzenia organizacji Niemców w Polsce (czytaj: “Droga ku pewnej przyszłości języka niemieckiego”). Związek w swoim stanowisku zwrócił uwagę na potrzebę zmiany niektórych kierunków realizacji Karty i zaproponował konkretne rozwiązania. Wyraża on nadzieję na uwzględnienie postulatów w procesie monitorowania, jak i wdrażania zaleceń oraz tworzenia prawa w tym zakresie przez organy RP. Związek zdaje sobie sprawę, że wiele postulatów wymaga dostosowania prawa, ale wraz z całym środowiskiem mniejszości narodowych od dawna uważa, że powinna być na ten temat prowadzona dyskusja, jeśli rzeczywiście po niełatwej historii PRL ma w Polsce być zachowany język niemiecki jako język społeczności pochodzenia niemieckiego, a zwłaszcza w regionach z nim kulturowo związanych: na Śląsku, Pomorzu, Warmii i Mazurach. A to jest właśnie celem Europejskiej karty języków regionalnych lub mniejszościowych oraz deklarowanej polityki mniejszościowej RP.
Źródło: https://vdg.pl/15-lat-obowiazywania-europejskiej-karty-jezykow-regionalnych-lub-mniejszosciowych/
