Ziemie pruskie (Pruzzenland) – Materiały dydaktyczne jako cyfrowa kolekcja źródeł
Przedmiotem materiałów zawartych na stronie jest region w północno-wschodniej Europie, charakteryzujący się różnorodnymi tradycjami kulturowymi i wieloetnicznymi, ale także konkurującymi ze sobą roszczeniami narodowymi. Przez Niemców nazywany jest „Prusami Wschodnimi” (Ostpreußen), w Polsce „Warmią i Mazurami”, na Litwie „Okręgiem Kłajpedy” (Klaipėdos kraštas) lub „Małą Litwą” (Mažoji Lietuva), a w Rosji „Obwodem Kaliningradzkim” (Oblast‘ Kaliningrad). Ale czy zawsze oznacza to to samo?
Ta dydaktyczna cyfrowa kolekcja źródeł pruzzenland.eu jest skierowana do uczniów w wieku około 14-18 lat, którzy są szczególnie zainteresowani historią i którzy chcieliby wykorzystać tę stronę internetową do przygotowania referatów, prac tematycznych i projektowych, prac konkursowych, wycieczek i wycieczek szkolnych.
Prezentowana kolekcja cyfrowa historycznych źródeł ukazuje ziemie pruskie w 10 różnych wątkach tematycznych. Opracowane w perspektywie historii kulturowej i strukturalnej wątki w przeważającej części pozbawione są narodowych i etnicznych konotacji. Jeśli już odwołujemy się do wzorców interpretacyjnych określonych narodowo lub etnicznie, czynimy to ze świadomością, że funkcjonujące przez lata utarte narracje nie powinny być lekceważone, ale poddane krytycznej ocenie i dekonstrukcji.
Wątki tematyczne wyodrębniono częściowo w oparciu o wyżej wymienione badania porównawcze, a częściowo o bieżące ogólne zagadnienia historii i kulturoznawstwa: 1) Prusowie, 2) 1410 r., 3) Migracje, 4) Wiara, 5) Osobistości, 6) Światy przeżywane, 7) Państwo, miasto, rzeka, 8) Mężczyźni i kobiety, 9) Wolność oraz 10) Żydzi. Taki wybór wątków umożliwia uzupełnienie luk, jakie odnośnie ziem pruskich istnieją w podręcznikach, a nawet w badaniach historycznych po dzień dzisiejszy. Wyjątkowy, innowacyjny charakter prezentowanej kolekcji digitalnych źródeł historycznych w formie dydaktycznej wynika więc z tego, że przekazuje ona treści wybiegające poza dotychczasowe narracje i tradycje interpretacji. Z wyjątkiem wątków Prusowie i 1410 r. kolekcja zwraca większą uwagę na czasy współczesne, aniżeli miało to zazwyczaj miejsce w niektórych dotychczasowych syntezach odnoszących się do ziem pruskich. W historiografii niemieckiej przez długi okres czasu panował zwyczaj przedstawiania historii ziem pruskich jako historii utraconego regionu niemieckiego, narracja kończyła się zatem z reguły na roku 1945. W okresie komunizmu w Polsce, na Litwie i w Rosji historia regionalna traktowana była marginalnie. Dopiero po przełomie 1989/91 r. udało się naukowcom i podmiotom społeczeństwa obywatelskiego przełożyć tematykę regionalnej kultury, literatury i historiografii z centralistycznej i nastawionej narodowo perspektywy na nowe, kompleksowe spojrzenie na wieloetniczne dziedzictwo regionu. W przypadku ziem pruskich najlepszymi przykładami są tu działająca pod hasłem „Otwartego regionalizmu” Wspólnota Kulturowa „Borussia” z Olsztyna, jak również projekt Jurija W. Kostjašova realizowany metodą oral history, w którym badacz analizuje doświadczenia przybyłych do Obwodu Kalinigradzkiego po 1945 r. nowych osadników. Do Okręgu Kłajpedy odnosi się szereg prac historyków litewskich, zwłaszcza opublikowanych przez nich bogato ilustrowanych albumów poświęconych historii XX w. Polski socjolog Andrzej Sakson opublikował ostatnio gruntowną analizę tematu, uwzględniając całość ziem pruskich w okresie po 1945 r.
Tak w Niemczech, jak i w Polsce, na Litwie i w Rosji dzieje ziem pruskich nie są objęte programem nauczania (Link auf die Curricula Work Station). Dydaktyka regionalna w wielu europejskich systemach edukacji nie stanowi przedmiotu nauczania, lub co najwyżej objęta jest niewielką liczbą godzin lekcyjnych. Patrząc pozytywnie jednak pozostawia to dużą elastyczność w tworzeniu innowacyjnych ofert dydaktycznych pozwalającą na zgłębianie potencjałów w poszukiwaniu nowej narracji europejskiej historii.
⇒ Źródło: Pruzzenland: O nas
