Materiały edukacyjne

Wybór materiałów

a) Zgodnie z obowiązującym prawem oświatowym nauczyciel ma możliwość:

– prowadzenia zajęć bez podręcznika

– wykorzystania podręcznika do języka mniejszości narodowej dopuszczonego do użytku szkolnego przez MEiN

– wykorzystania dowolnych materiałów edukacyjnych i ćwiczeniowych (mogą to być podręczniki do języka obcego, własne materiały przygotowane lub pozyskane przez nauczyciela).

Ministerstwo publikuje na swojej stronie internetowej wykaz podręczników z dopuszczeniem do nauczania języka mniejszości narodowej niemieckiej.

b) Nauczanie języka mniejszości, języka regionalnego, własnej historii i kultury oraz geografii państwa, z którego obszarem kulturowym utożsamia się mniejszość narodowa, odbywa się na podstawie programów nauczania dopuszczonych do użytku w szkole przez dyrektora szkoły^[1].

Zgodnie z ustawą o systemie oświaty^[2] nauczyciel może zdecydować o realizacji programu nauczania z zastosowaniem podręcznika, materiału edukacyjnego lub materiału ćwiczeniowego lub bez zastosowania podręcznika, materiału edukacyjnego lub materiału ćwiczeniowego.

Wyboru podręcznika lub materiału edukacyjnego zastępującego podręcznik i materiałów ćwiczeniowych do zajęć edukacyjnych dokonuje zespół nauczycieli, prowadzących nauczanie danych zajęć. W przypadku wyboru podręcznika do realizacji programu nauczania, wybór ten jest dokonywany spośród podręczników dopuszczonych do użytku szkolnego. Natomiast materiały edukacyjne i materiały ćwiczeniowe nie podlegają procedurze dopuszczenia do użytku szkolnego. O tym, co jest materiałem edukacyjnym decydują de facto nauczyciele, którzy mogą wybrać, zamiast podręcznika dopuszczonego do użytku szkolnego, inny materiał edukacyjny, pod warunkiem, że wybrany materiał:

• zastąpi lub uzupełni podręcznik,
• będzie służył uczniom danej klasy, przez co najmniej trzy lata szkolne.

Dyrektor szkoły, na podstawie propozycji zespołów nauczycieli, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej i rady rodziców, ustala:

• zestaw podręczników lub materiałów edukacyjnych obowiązujący we wszystkich oddziałach danej klasy, przez co najmniej trzy lata szkolne,
• materiały ćwiczeniowe obowiązujące w poszczególnych oddziałach w danym roku szkolnym.

[1] § 10 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków i sposobu wykonywania przez przedszkola, szkoły i placówki publiczne zadań umożliwiających podtrzymywanie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej i językowej uczniów należących do mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym (Dz. U. z 2023 r. poz. 2737).

[2] Art. 22aa ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2025 r. poz.881,1019).

Podręcznik do nauczania języka mniejszości niemieckiej

Podręcznik Niko wydawnictwa Klett Polska jest jedynym podręcznikiem dopuszczonym do użytku szkolnego przez MEiN i przeznaczony jest do nauki języka niemieckiego jako języka mniejszości narodowej w szkole podstawowej. Wydawnictwo Klett Polska w porozumieniu ze Związkiem Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce (ZNSSK) oraz jego organizacjami członkowskimi wydaje od 2016 roku podręczniki dostosowane do nauczania języka niemieckiego jako języka mniejszości. Do tej pory (wrzesień 2023) wydawnictwo przygotowało 1, 2 i 3 część serii Niko. Podręczniki są przeznaczone odpowiednio dla klasy I, II i III szkoły podstawowej. 

Finansowanie i zakup podręczników do nauczania języka mniejszości

a) Podręczniki przeznaczone do nauczania języka mniejszości narodowych są finansowane z budżetu państwa w części przeznaczonej na podtrzymywanie tożsamości językowej mniejszości narodowych i etnicznych. Oznacza to, że dzieci uczestniczące w nauczaniu języka mniejszości mogą korzystać nieodpłatnie z podręczników przeznaczonych do nauki swojego języka ojczystego.

Podręczniki z serii Niko podlegają takiemu finansowaniu i mogą być nieodpłatnie wypożyczane dzieciom przez biblioteki szkolne.

b) Warunki nieodpłatnego korzystania z podręczników z serii Niko:

– Jeśli nauczyciel języka niemieckiego jako języka mniejszości wybiera podręcznik Niko, to zgłasza odpowiednie zapotrzebowanie swojemu dyrektorowi szkoły (Nie ma wzoru wniosku na zakup podręczników).

– Dyrektor szkoły przekazuje zapotrzebowanie do odpowiedniego kuratorium oświaty, które informuje MEiN o łącznym zapotrzebowaniu na ten tytuł w całym województwie.

– Ministerstwo zamawia w wydawnictwie odpowiednią liczbę książek, które dostarczane są do kuratoriów oświaty, a stamtąd do bibliotek szkolnych.

c) Niezależnie od finansowania przez MEiN podręczniki z serii Niko są dostępne również na rynku wydawniczym w księgarniach lub poprzez przedstawicieli handlowych wydawnictwa Klett Polska. Wydawnictwo oferuje specjalne rabaty w ramach pakietów nauczycielskich.

d) Dofinansowaniem objęte są podręczniki, które uzyskały dopuszczenie do użytku szkolnego przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania i zostały wpisane do wykazu podręczników przeznaczonych do kształcenia ogólnego dla mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym, jak również tzw. książki pomocnicze (np. zeszyty ćwiczeń, słowniki przedmiotowe, poradniki metodyczne), które nie podlegają dopuszczeniu do użytku szkolnego.

Zgodnie z ustalonymi przez MEN zasadami, w pierwszej kolejności finansowane są podręczniki do nauczania języka mniejszości narodowej, historii i kultury oraz geografii państwa, z którego obszarem utożsamia się mniejszość narodowa, w drugiej kolejności finansowane są książki pomocnicze. Po przedstawieniu przez wydawców propozycji wydania poszczególnych tytułów podręczników lub książek pomocniczych, MEN ustala corocznie plan postępowań o udzielenie zamówień publicznych i dokonanie zakupów tych podręczników i książek, biorąc pod uwagę zapotrzebowanie szkół zgłaszane przez właściwych kuratorów oświaty oraz możliwości finansowe Ministerstwa.

Zakupione podręczniki i książki pomocnicze są przekazywane nieodpłatnie do właściwych kuratoriów oświaty, a następnie do bibliotek szkolnych lub międzyszkolnych zespołów nauczania. Taki system gwarantuje odpowiednią dystrybucję i dostęp do bezpłatnych podręczników i książek pomocniczych dla kolejnych roczników uczniów, objętych nauczaniem języka mniejszości lub języka regionalnego.

Sfinansowane przez Ministra podręczniki i książki pomocnicze są upubliczniane na Zintegrowanej Platformie Edukacyjnej, co umożliwia uczniom i nauczycielom dostęp także do elektronicznej wersji tych materiałów.

Wykaz podręczników dopuszczonych do użytku szkolnego jest publikowany na stronie internetowej Ministerstwa Edukacji Narodowej, w zakładce: